سرولوژی گروه های خونی

کارل لندشتاینر ، در سال 1900 میلادی نشان داد که وقتی خون همکارانش بایکدیگر مخلوط می شوند ، همولیز وآگلوتیناسیون حاصل می شود .

بر این اساس 3 فنوتیپ از 4 فنوتیپ سیستم گروه خونی A.B.O را مشخص نمود که هنوز هم مهمترین سیستم خونی در انتقال خون می باشد . در سال 1902 گروه خون AB توسط دونفر از همکارانش کشف شد ، ( Sturli , Von Decastello )
پس از این کشف ایمونولوژی گلبول قرمز به سرعت گسترش یافت .

تاکنون محققین بیش از 600 ماده آنتی ژنی را در سطح گلبول قرمز مشخص کرده اند واین لیست ،همچنان در حال افزایش می باشد .

دانش گروه های خونی ، توارث وبیوشیمی آنها اساس انتقال خون در پزشکی وفن آوری سرولوژی گروه های خونی می باشد .

در بانک خون مهمترین آزمایش ، تشخیص گروه خون ABO در فرد اهداکننده وگیرنده خون می باشد ونقص در تعیین دقیق نتایج ABO منجر به بیماری ومرگ ومیر در افراد گیرنده خون می شود .

قانون لنداشتاینر : افراد سالم وطبیعی علیه آنتی ژنهایی از ABO که خود فاقد آن هستند ، دارای آنتی بادی می باشند .

آنتی ژنهای ABO

آنتی ژنهای ABO به شکل گسترده بر سطح گلبولهای قرمز ، لنفوسیتها ، پلاکتها ، سلولهای بافتی ، مغز استخوان واندامهایی نظیر کلیه ها واقع شده اند .

شکل محلول این آنتی ژنها می توانند توسط سلولهای بافتی تولید وترشح شوند .
درنتیجه این آنتی ژنها به دوشکل متصل به غشاهای سلولی ویا محلول مشاهده می شوند .

آنتی ژنهایی ABOکه به غشاء گلبولهای قرمز متصل هستند از جنس گلیکولیپید ویا گلیکوپروتئین هستند .
آنتی ژنها ی ABOمحلول ازجنس گلیکوپروتئینن هستند.
فراوانی ABO در نژادها وجمعیتهای انتخابی مختلف ، متفاوت می باشد .
توسعه وتکامل آنتی ژنها ی ABOبه آهستگی رخ می دهد، به گونه ای که حدوداً در سن 2-4 سالگی بیان آنتی ژنهای تکامل یافته به سطح بالغین می رسد .

آنتی ژنهای ABO به صورت اولیه در هفته های 5تا6 جنینی قابل تشخیص می باشند . یک نوزاد در مقایسه با افراد بزرگسال دارای تعداد کمتری از این آنتی ژنها برسطح گلبولهای قرمزخود می باشد . علاوه برکاهش تعداد آنتی ژنها ، گلبول قرمز نوزادان فاقد ساختارهای آنتی ژنی کاملاً توسعه یافته – به شکلی که بر سطح گلبولهای قرمز بالغ موجود است -می باشند . بنابراین در خون بند ناف آنتی ژنها ی ABO ضعیف تر بوده و واکنشهای ضعیف تری را به هنگام گروهبندی ABO از خود نشان می دهند .

زیر گروه های دیگر گروه خونA

از توارث آلل های نادر در لوکوس ABO ناشی می شود وشامل Afinn ,Abentu ,Ael ,Aend ,Am ,Ax ,A3 ,Aint می باشد .
بجز A3 ,Aint بقیه گلبولهای قرمز زیر گروه A وقتی با آنتی A آزمایش می شوند واکنش ضعیف یا عدم واکنش از خود نشان می دهند .
میزان آنتی ژنH در این زیر گروه ها تقریباً برابر با آنتی ژن H گلبول های قرمز O می باشد .
در بعضی از این زیر گروه ها ، حضور آنتی ژن A را فقط با انجام عمل جذب والوشن ( Elution ) می توان اثبات کرد .
اگر از آنتی بادی منوکلونال استفاده شود ممکن است زیر گروه هایA واز جمله فنوتیپ Ax را ضعیف نشان دهد .
بسیاری از معرف های منوکلونال به صورت مخلوط تهیه می شوند تا زیر گروه های A را فوراً مشخص کنند .

اگر چه معرف های منوکلونال ، بعضی از زیر گروه ها را آشکار می کنند ، اما بعضی دیگر از زیر گروه ها دارای واکنش ضعیف یا بدون واکنش با معرف های منوکلونال هستند .
اگر زیر گروه های مورد تحقیق ، ترشحی هم باشند ، آنتی ژن H محلول یا هردو آنتی ژن A و H محلول در بزاق حضور دارند .

زیر گروه های گروه خون B

عرضه آنها از توارث آلل های نادر در لوکوسABO ناشی می شود .
جذب والوشن ( Elution ) با آنتی B برای اثبات حضور آنتی ژن B ضروری است .
شامل Bel ,Bx , Bm , B3 گلبول های قرمز وقتی با آنتی B آزمایش می شوند واکنش ضعیف یا عدم واکنش از خود نشان می دهند.
میزان آنتی ژن H در این زیر گروه ها تقریباً برابر با آنتی ژن H گلبول های قرمز O می باشد .

در سرم زیر گروه هایB ممکن است آنتی B ( گروه Bel ,Bx ) وجود داشته باشد اگر زیر گروه های مورد تحقیق ، ترشحی هم باشند ، آنتی ژن H محلول یا هردو آنتی ژن B و H محلول در بزاق حضور دارند .

زیر گروه های گروه خون AB

عرضه آنها از توارث آلل های لوکوسABO ناشی می شود وشاملA1B و A2B می باشد .

زیر گروه های A وB ممکن است از نظر بالینی مهم باشند ، اگر یک زیر گروه آنطوری که هست تشخیص داده نشود ، اشتباه در نمونه اغلب به صورت گروه O ، ظاهر می شود که ممکن است برای گیرنده اثرات بالینی کم ویا با اهمیتی داشته باشد .
مثال اگر زیر گروه A، برچسب Oخورده باشد ، سپس انتقال خون به یک فرد گیرنده صورت گیرد . آنتی A و B فرد گیرنده ممکن است سبب تخریب سریع گلبولهای انتقالی شود .

توضیح:
برای تعیین گروه های خونی ABO به 2 روش انجام می پذیرد:
1-Cell type
2-Back type
روش Cell type:
این روش به 2 نوع انجام می شود:
*نوع لامی
*نوع لوله ای
روش لامی:
یک لام تمیز برداشته و 2 قطره خون کامل یا گلبول قرمز را روی آن قرار دهید.
1 قطرهAnti A روی 1 قطره خون و1قطرهAnti B روی قطره دیگرخون بریزید.
لام را به مدت 1 تا 2 دقیقه بر روی دستگاه shaker قرار دهید.
لام را از نظر آگلوتیناسیون بررسی کنید.
روش لوله ای:
سوسپانسیون 3 تا 5 درصد خونی تهیه کنید.(روش تهیه سوسپانسیون:5 سی سی خون + 95 سی سی سرم فیزیولوژی)
2 لوله تمیز برداشته ، روی یکی A و روی دیگری B می نویسیم.
از سوسپانسیونی که تهیه کرده ایم یک قطره به لوله A و یک قطره به لوله B اضافه می کنیم.
به لوله, A Anti A و به لوله, B Anti Bاضافه می کنیم.
سپس 2 لوله را برای مدت 1 دقیقه در دور 1000 سانتریفیوژ می کنیم.
لوله ها را از نظر آگلوتیناسیون بررسی می کنیم.

تفسیر نتایج:
روش لامی:
اگر گلبول قرمز فرد مورد آزمایش با Anti A آگلوتینه شد گروه خونی فرد A می باشد.
اگر گلبول قرمز فرد مورد آزمایش با Anti B آگلوتینه شد گروه خونی فردB می باشد.
اگر گلبول قرمز فرد مورد آزمایش با هر دو Anti A و Anti Bآگلوتینه شد گروه خونی فرد AB می باشد.
اگر گلبول قرمز فرد مورد آزمایش با هیچکدام آگلوتینه نداد ، گروه خونی فردO است.
روش لوله ای:
با ضربه مختصری به انتهای لوله،چنانچه رسوب گلبولی از انتهای لوله جدا شده و به صورت توده هایی در یک مایع شفاف شناور بماند آگلوتیناسیون مثبت است و چنانچه در اثر ضربه مختصر به انتهای لوله رسوب گلبولی به تدریج به حالت سوسپانسیون یکنواخت در آید،نتیجه آگلوتیناسیون منفی است.
اگر گلبول قرمز فرد مورد آزمایش با Anti A آگلوتینه شد گروه خونی فرد A می باشد.
اگر گلبول قرمز فرد مورد آزمایش با Anti B آگلوتینه شد گروه خونی فردB می باشد.
اگر گلبول قرمز فرد مورد آزمایش با هر دو Anti A و Anti Bآگلوتینه شد گروه خونی فرد AB می باشد.
اگر گلبول قرمز فرد مورد آزمایش با هیچکدام آگلوتینه نداد ، گروه خونی فردO است.
روش Back type:
در این روش دو لوله به نام های A وB برداشته و در هر لوله 2 قطره سرم بیمار بریزید.در لوله A یک قطره cell A (سوسپانسیون گلبولی 4 تا 6 درصد خون با گروه خونی A ) و لوله B یک قطره cell B (سوسپانسیون گلبولی 4 تا 6 درصد خون با گروه خونی B ) اضافه نمایید.
لوله ها را به مدت 5 دقیقه در حرارت آزمایشگاه بدون حرکت قرار دهید.سپس به مدت 1 دقیقه 1000 سانتریفیوژ نموده و نتیجه را بر اساس آگلوتیناسیون بررسی کنید.
تفسیر نتایج:
اگر سرم فرد با گلبول قرمز B(cell آگلوتیناسیون ایجاد نماید ولی باcell A آگلوتینه نشود سرم مورد آزمایش متعلق به فردی با گروه خونی A می باشد.
اگر سرم فرد با گلبول قرمزcell A آگلوتیناسیون ایجاد نماید ولی با cell B آگلوتینه نشود سرم مورد آزمایش متعلق به فردی با گروه خونی Bمی باشد.
اگر سرم فرد با cell A و cell B آگلوتینه ایجاد نکند گروه خونی فرد از نوع AB است.
اگر سرم فرد هم با cell A و هم با cell B آگلوتیناسیون دهد گروه خونی فردO است.